งานเตรียมดิน…งานสำคัญก่อนที่จะมาเป็นแก้วเซรามิคอันสวยงาม

อย่างที่เรารู้กันว่าก่อนที่จะมาเป็นแก้วเซรามิค หรือเครื่องใช้ไม้สอยที่ผลิตจากเซรามิคนั้น ขั้นตอนแรกก็คือการเลือกสรรวัตถุดิบที่มีคุณภาพ ซึ่งก็คือดินนั่นเอง เมื่อได้คัดเลือกดินตามที่ต้องการได้แล้ว สิ่งสำคัญเป็นอย่างยิ่งและเป็นสิ่งที่จะบ่งบอกถึงคุณภาพของแก้วเซรามิคได้ก็คือ ขั้นตอนการเตรียมดินนั่นเอง

แก้วเซรามิค

แก้วเซรามิค

บ่อยครั้งที่งานเซรามิค ไม่ว่าจะเป็นแก้วเซรามิค จาน ชาม หรือเครื่องใช้ขนาดใหญ่ ถ้าเตรียมดินไม่ดี ก็มีโอกาสที่เนื้อดินจะมีสิ่งปนเปื้อน หรือบางครั้งเนื้อดินที่ได้ก็มีความละเอียดไม่มากพอ ซึ่งทั้งสองปัจจัยข้างต้นจะมีส่วนทำให้งานเซรามิคเกิดความเสียหาย เช่น การแตกของเนื้อ ในระหว่างขั้นตอนการเผาด้วยอุณหภูมิสูงได้

แม้ว่าขั้นตอนการเตรียมดินอาจจะดูเหมือนง่าย แต่กรรมวิธีต่างๆนั้น ส่วนมากจะได้รับการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น เป็นความชำนาญเฉพาะตัว ช่างปั้นแต่ละคนก็มีเทคนิคที่แตกต่างกัน จึงเป็นที่มาของความพิเศษของแก้วเซรามิคจากที่ต่างๆ ซึ่งไม่สามารถเลียนแบบกันได้ แต่อย่างไรก็ตามกรรมวิธีที่มักใช้เตรียมดิน ก็มักจะมีดังนี้

การนวด
วิธีการเตรียมดินด้วยการนวดนั้นเป็นวิธีที่เก่าแก่ที่สุดที่มีการใช้กันมา วิธีนี้เป็นวิธีที่ง่ายที่สุด แต่ก็เสียเวลาและแรงงานเป็นอย่างมาก การนวดจะเริ่มตั้งแต่การนวดแบบหยาบๆ มักจะใช้เท้านวดแล้วบิดเนื้อดินไปมา เป็นการนวดดินเพื่อหาสิ่งแปลกปลอมใหญ่ๆ เช่น เศษหิน เศษซากอินทรียวัตถุต่างๆ นอกจากจะหาสิ่งแปลกปลอมในดินแล้ว การนวดหยาบๆก็ยังช่วยให้ดินแน่นขึ้น เมื่อนวดหยาบแล้วก็จะแบ่งดินเป็นกองๆ และแบ่งนวดที่ละน้อย อาจใช้สันมือนวด เพื่อหาสิ่งแปลกปลอมที่มีขนาดเล็กลงมา

การล้าง
วิธีการเตรียมดินด้วยการล้างนั้น จะใช้คุณสมบัติของน้ำที่สามารถแทรกซึมได้ โดยจะนิยมทุบดินให้แตกละเอียดด้วยค้อน หรืออาจใช้เครื่องบดบดให้ละเอียด น้ำก็จะซึมเข้าไปทำให้ดินร่วนซุยมากยิ่งขึ้น จึงทำให้ผู้เตรียมดินสามารถคัดแยกสิ่งเจือปนในดินได้ง่ายขึ้น แต่ในปัจจุบันจะนิยมใช้ตะแกรงร่อนดินที่ทุบแล้ว เมื่อได้ดินที่เป็นผงละเอียดและไม่มีสิ่งแปลกปลอม ก็นำน้ำมาผสมเล็กน้อยแล้วนวด ก็สามารถใช้ดินไปปั้นแก้วเซรามิคได้ทันที

การหมัก
เป็นวิธีที่ใช้เวลาล้างดินมาก แต่ก็สามารถทำให้เนื้อดินมีความเหนียวมากขึ้น วิธีการก็คือ นำดินไปใส่ในโอ่งหรือถังพร้อมใส่น้ำลงไป หมักทิ้งไว้ น้ำจะซึมซาบเข้าสู่เนื้อดิน สิ่งแปลกปลอมที่หนักกว่าเนื้อดินละเอียดก็จะตกลงไปที่ก้นถัง ทำให้สามารถแยกล้างดินได้สะอาดและง่าย

สิ่งสำคัญของการผลิตแก้วเซรามิคนอกเหนือจากการเลือกวัตถุดิบที่มีคุณภาพแล้ว การล้างดินก็มีความสำคัญเช่นกัน การล้างดินจนได้ดินที่ละเอียด ปราศจากสิ่งเจือปน จะทำให้ได้งานแก้วเซรามิคที่มีคุณภาพ แข็งแกร่ง ไม่แตกง่าย และสวยงาม