พะเยา เป็นจังหวัดในภาคเหนือตอนบน มีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่ยาวนานไม่น้อยไปกว่าเมืองอื่นๆ ในอาณาจักรล้านนา บริเวณที่ตั้งของจังหวัดพะเยาในปัจจุบันอยู่ติดกับกว๊านพะเยา เดิมเป็นที่ตั้งของเมือง ภูกามยาว หรือ พยาว ที่ก่อตั้งขึ้นเมื่อพุทธศตวรษที่ 16 โดยมีผู้ปกครองคือ พ่อขุนงำเมือง ภายหลังมีการเปลี่ยนแปลงอำนาจ และตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของอาณาจักรล้านนา เมื่อถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เมืองพะเยาอยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัดเชียงราย ในฐานะ อำเภอพะเยา และเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม พ.ศ. 2520 อำเภอพะเยาได้ยกฐานะขึ้นเป็น จังหวัดพะเยา นับเป็นจังหวัดที่ 72 ของประเทศไทย
หน่วยการปกครอง
การปกครองแบ่งออกเป็น 9 อำเภอ คือ อำเภอเมืองพะเยา อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงม่วน อำเภอดอกคำใต้ อำเภอปง อำเภอแม่ใจ อำเภอภูซาง อำเภอภูกามยาว
คำขวัญประจำจังหวัด
กว๊านพะเยาแหล่งชีวิต ศักดิ์สิทธิ์พระเจ้าตนหลวง บวงสรวงพ่อขุนงำเมือง งามลือเลื่องดอยบุษราคัม
ตราประจำจังหวัด
ตราประจำจังหวัดพะเยา
รูปพระเจ้าตนหลวงวัดศรีโคมคำ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย
ต้นไม้ประจำจังหวัด
ต้นสารภีไทย
ดอกไม้ประจำจังหวัด
–
สถานที่สำคัญ
แหล่งท่องเที่ยว
กว๊านพะเยา วัดศรีโคมคำ น้ำตกจำปาทอง ดอยบุษราคัม วัดติโลกอาราม หอวัฒนธรรมนิทัศน์ วัดนันตาราม อุทยานแห่งชาติดอยหลวง อุทยานแห่งชาติภูซาง อุทยานแห่งชาติแม่ปืม อุทยานแห่งชาติดอยภูนาง
