ประเพณีขึ้นเขาสวาย เคาะระฆังพันแปดสิบใบ กราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์จัดขึ้นที่วนอุทยาน พนมสวาย หรือเขาสวาย มีความสำคัญต่อชาวสุรินทร์มาแต่ครั้งโบราณ เมื่อถึงเดือน ๕ ของทุกปี บรรพบุรุษชาวสุรินทร์ถือว่าเป็นงานประเพณีหยุดงาน โดยแบ่งเป็น ๒ ช่วง คือช่วงที่ ๑ เรียกว่า ตอมตู๊จ หมายถึงวันหยุดงานเล็ก จะหยุดทำงานเพียง ๓ วัน ส่วนช่วงที่ ๒ เรียกว่า ตอมธม หมายถึง วันหยุดงานใหญ่ หยุดทำงานทั้งหมด ๗ วัน และเมื่อถึงวันขึ้น ๑ ค่ำ เดือน ๕ ของทุกปี ชาวสุรินทร์จะร่วมมือร่วมใจจัดงานบุญประเพณีขึ้นเขาสวาย ถือว่าเป็นประเพณีไทยวัน ขึ้นปีใหม่ทางจันทรคติ ชาวสุรินทร์จะหยุดงาน และเดินทางขึ้นเขาสวาย เพื่อกราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์เสริมสิริมงคลชีวิตต่อตนเองและครอบครัว
สำหรับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 9 แห่งบนยอดเขาอันได้แก่
1.พระใหญ่หรือพระสุรินทร มงคล
2.รอยพระพุทธบาทจำลอง
3.อัฐิหลวงปู่ดูลย์ อตุโล
4.พระพุทธรูปองค์ดำ
5.อัฐิพระครูพนมศิลคุณ (สวน สารธมฺโม)
6.ร่องรอยแห่งปราสาทหินพนมสวาย
7.ศาลเจ้าแม่กวนอิม
8.เต่าหินศักดิ์สิทธิ์
9.สระน้ำศักดิ์สิทธิ์ รวมถึงระฆังศักดิ์สิทธิ์ 1,080 ใบ ซึ่งเป็นระฆังจากวัดทั่วจังหวัดสุรินทร์ 1,070 ใบ และอีก 10 ใบ จากวัดชื่อดังในกรุงเทพมหานคร เชื่อว่าหากใครได้มาเคาะระฆังเหล่านี้จะมีชื่อเสียงขจรไกลเหมือนดังเสียง ระฆังที่ก้องกังวานออกไป
ที่มาประเพณีไทย ประเพณีขึ้นเขาสวาย : http://www.khaosod.co.th
