ชื่อวิทยาศาสตร์ : Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz
ชื่อสามัญ : White crane flower
วงศ์ : ACANTHACEAE
ชื่ออื่น : ทองคันชั่ง หญ้ามันไก่
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่ม สูง 1-2 เมตร กิ่งอ่อนเป็นสี่เหลี่ยม ใบ เดี่ยว ดอกช่อ ออกที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว โคนติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 2 ปาก ปากล่างมีประสีม่วงแดง ผล แก้ง แตกได้
ส่วนที่ใช้ : ใบสด รากสด หรือตากแห้งเก็บเอาไว้ใช้
สรรพคุณ : ใช้รักษาโรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ผื่นคันเรื้อรัง
วิธีและปริมาณที่ใช้ :
ใช้ใบสด หรือราก ตำแช่เหล้า หรือแอลกอฮอล์ ทาบ่อย
ใช้ใบสด ตำให้ละเอียด ผสมน้ำมันก๊าด ทาบริเวณที่เป็นกลาก วันละ 1 ครั้ง เพียง 3 วัน โรคกลากหายขาด
ใช้ รากทองพันชั่ง 6-7 รากและหัวไม้ขีดไฟครึ่งกล่อง นำมาตำเข้ากันให้ละเอียด ผสมน้ำมันใส่ผมหรือวาสลิน (กันไม่ให้ยาแห้ง) ทาบริเวณที่เป็นกลาก หรือโรคผิวหนังบ่อยๆ
ใช้รากของทองพันชั่ง บดละเอียดผสมน้ำมะขามและน้ำมะนาว ชโลมทาบริเวณที่เป็น
สรรพคุณของทองพันชั่ง
- ทองพันชั่ง สมุนไพรที่ช่วยบำรุงธาตุ บำรุงร่างกาย และใช้เป็นยาอายุวัฒนะ (ราก,ต้น)
- ช่วยแก้โรค 108 ประการ (ต้น)
- ช่วยรักษาโรคความดันโลหิตสูง (ใบ)
- ช่วย รักษาโรควัณโรคปอดในระยะเริ่มแรก ด้วยการใช้ก้านและใบสดประมาณ 30 กรัม (ถ้าแห้งใช้ 10-15 กรัม) นำมาผสมกับน้ำตาลกรวดต้มเป็นน้ำดื่ม (ก้าน,ใบ)
- ช่วยแก้ลมสาร (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ใช้เป็นยาหยอดตา (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ใบรสเบื่อเมาช่วยดับพิษไข้ หรือจะใช้รากนำมาต้มรับประทานแก้พิษไข้ก็ได้ (ใบ,ราก)
- ช่วยแก้ไข้เหนือ (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ช่วยแก้อาการไอเป็นเลือด (ใบ)
- ช่วยแก้อาการช้ำใน (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ช่วยทำให้ระบบกระเพาะอาหารทำงานได้ดีมากขึ้น (ใบ)
- ช่วยแก้อาการจุกเสียด (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ช่วยแก้ไส้เลื่อน ไส้ลาม (ทั้งต้น)
- ช่วย แก้ปัสสาวะผิดปกติ ปัสสาวะบ่อย ช่วยรักษาโรคนิ่ว ด้วยการใช้ทองพันชั่งทั้งต้น ดอก ใบ ก้าน และราก นำมาสับเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วตากแดดให้แห้ง ต้มเป็นน้ำดื่ม (ทั้งต้น)
- ช่วยรักษาริดสีดวงทวาร (ใบ)
- ช่วยแก้โรคมุตกิตระดูขาวของสตรี (ใบ)
- ใช้รักษาโรคตับอักเสบ (สารแนพโทควิโนนเอสเทอร์)
- ช่วยฆ่าพยาธิ (ใบ)
- ช่วยขับพยาธิตามผิวหนัง ช่วยแก้พยาธิวงแหวนตามผิวหนัง ตามบาดแผล (ใบ,ราก,ทั้งต้น)
- ช่วยแก้อาการปวดฝี (ใบ)
- สรรพคุณทองพันชั่ง ช่วยแก้พิษงู (ใบ,ราก)
- ช่วยถอนพิษ (ใบ)
- ช่วยแก้อาการอักเสบ (ใบ)
- ทองพันชั่ง สรรพคุณช่วยรักษาคุดทะราด (ทั้งต้น)
- ช่วยแก้น้ำเหลืองเสีย (ราก,ทั้งต้น)
- ช่วยรักษาโรคไขข้ออักเสบ (ใบ)
- ช่วยแก้อาการเคล็ดขัดยอกตามชายโครง คอเคล็ด มือเคล็ด (ไม่มีการระบุส่วนที่ใช้)
- ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย และเชื้อไวรัส (สารแนพโทควิโนนเอสเทอร์)
- ช่วย ต้านยีสต์ โดยสาร Rhinacanthin C, D และ N จากใบทองพันชั่งสามารถช่วยยับยั้งเชื้อ Candida albicans ได้ (ภาคภูมิ พาณิชยูปการนันท์) (ใบ)
- ช่วยรักษาโรคผมร่วง (ต้น)
- ช่วยแก้อาการผมหงอกเนื่องจากเชื้อรา (ราก)
- ช่วยรักษาโรคผิวหนัง กลากเกลื้อน เรื้อน ผดผื่นคันเรื้อรัง ซึ่งในปัจจุบันมีการนำทองพันชั่งไปผลิตเป็น โทนเนอร์ทองพันชั่ง เพื่อความสะดวกในการหาซื้อและการนำมาใช้งาน (ใบ,ราก,ทั้งต้น) สำหรับวิธีการใช้ก็มีหลากหลายสูตร คือ
- ใช้ใบสด 5-8 ใบ นำมาตำให้ละเอียดเติมเหล้าโรงผสมเล็กน้อย แล้วนำมาทาบริเวณที่เป็นเกลื้อน (ใบสด)
- ใช้ ใบสดตำให้ละเอียดผสมกับน้ำมันก๊าด หรือน้ำมันดิบ หรือแอลกอฮอล์ 75% แล้วนำมาบริเวณที่เป็น วันละ 1 ครั้งประมาณ 3 วันจนกว่าจะหายขาด (ใบสด)
- ใช้รากสด 2-3 ราก นำมาป่นแช่กับเหล้าไว้นาน 1 สัปดาห์ แล้วกรองเอาแต่น้ำยาที่แช่มาทาบริเวณที่เป็นเกลื้อนบ่อยๆ จนกว่าจะหาย (รากสด)
- ใช้รากทองพันชั่ง นำมาบดให้ละเอียดผสมกับน้ำมะนาว และน้ำมะขาม แล้วนำมาชโลมทาบริเวณที่เป็น (ราก)
- ใช้ รากทองพันชั่งประมาณ 6-7 รากและหัวไม้ขีดไฟ 1/2 กล่อง นำมาตำจนเข้ากันให้ละเอียด แล้วผสมน้ำมันใส่ผมหรือจะผสมกับวาสลีนเพื่อไม่ให้ยาแห้ง แล้วนำมาทาบริเวณที่เป็นกลากหรือโรคผิวหนังเป็นประจำ (ราก)
- ทองพันชั่งรักษามะเร็ง ช่วย ยับยั้งมะเร็ง มะเร็งในกระเพาะ มะเร็งในคอ มะเร็งในปาก มะเร็งในปอด มะเร็งภายในและภายนอก ต้นทองพันชั่งมีสารสำคัญคือ “สารแนพโทควิโนนเอสเทอร์” (Naphthoquinone Ester) ซึ่งเป็นสารประกอบที่มีการออกฤทธิ์ในการช่วงยับยั้งมะเร็งเยื่อบุช่องปาก มะเร็งเต้านม มะเร็งมดลูก ด้วยการใช้ทั้งต้นสดประมาณ 30 กรัม นำมาต้มกับน้ำพอท่วมใบยา ต้มดื่มต่างน้ำ (ใบ,ราก,ทั้งต้น)
- มีผู้ ป่วยที่เป็นโรคเอดส์ ใช้ต้นทองพันชั่งนำมาต้มเป็นน้ำดื่ม ช่วยทำให้อาการของโรคดีขึ้น ช่วยทำให้น้ำเหลืองดีขึ้น เม็ดตุ่มตามตัวน้อยลง ทานข้าวได้มากขึ้น แต่ก็ยังไม่มีข้อมูลอ้างอิงและงานวิจัยที่ศึกษาเกี่ยวกับโรคนี้ (ต้น)
- ประโยชน์ของทองพันชั่ง นิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับทั่วๆไป (ต้น)
สรรพคุณทองพันชั่งเมื่อใช้ผสมในตำรับยาร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ
- ราก และต้นทองพันชั่ง เมื่อใช้ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นจะช่วยยับยั้งมะเร็งเนื้องอก มะเร็งปอด มะเร็งกระเพาะลำไส้ มะเร็งตามร่างกาย ส่วนใบจะใช้ยับยั้งมะเร็งไช (ราก,ต้น)
- ช่วย รักษาโรคเบาหวาน ด้วยการใช้ใบทองพันชั่ง ใบชุมเห็ดไทย ไทยร่อน เมล็ดพริก ต้นเหงือกปลาหมอ นำมาตากแห้งแล้วบดเป็นผงให้ละเอียด ใช้ผสมกับน้ำผึ้งปั้นเป็นยาลูกกลอน ขนาดเท่าเม็ดพุทรา ใช้รับประทานหลังอาหารเช้าเย็นครั้งละ 5 เม็ด เป็นเวลา 1 เดือนจะช่วยรักษาโรคเบาหวานได้ (ใบ)
- ช่วยแก้โรคไต โรคมะเร็ง ด้วยการใช้ใบทองพันชั่งดอกเหลือง และใบเลี่ยน นำมาตากแดดจนแห้ง แล้วนำไปคั่วให้หอม ใช้ชงเป็นน้ำชาไว้ดื่มเพื่อรักษาโรค (ใบ)
- ช่วยแก้กระษัย (ราก)
- ช่วยแก้อาการใจระส่ำระสาย แก้อาการคลุ้มคลั่ง (ใบ)
- ช่วยแก้อาการปวดหัวตัวร้อน (ใบ)
- แก้อาการไอเป็นเลือด อาเจียนเป็นเลือด (ราก)
- รักษาโรครูมาติซึม (ราก)
- รักษาโรคตับพิการ (ราก)
- รักษาโรคไขข้อพิการ (ราก)
- แก้ลมเข้าข้อที่ทำให้มีอาการปวดบวมต่างๆ (ราก)
- ช่วยแก้หิดมะตอย (ใบ)
- ช่วยทำให้ผมดกดำ แก้ผมหงอก ผมร่วง จึงมีการนำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์แชมพูทองพันชั่ง (ราก)
- ช่วยแก้แมงเคียนกินรากผม แก้เหา แก้รังแค (ใบ,ราก,ต้น)