ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum chinense (Osbeck) Mabb.
ชื่อพ้อง : Volkameria fragrans Vent.
ชื่อสามัญ : Glory Bower
วงศ์ : Labiatae
ชื่ออื่น : ปิ้งหอม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้พุ่มลำต้นเตี้ยสูงประมาณ 3-5 ฟุต ใบเป็นใบเดี่ยวจะออกเป็นคู่ๆ ตรงข้ามกัน ลักษณะใบเป็นรูปใบโพธิ์ ตรงปลายแหลมแต่ไม่มีติ่ง ขอบใบหยักรอบใบ ออกดอกเป็นช่อ ดอกจะเบียดเสียดติดกันแน่นในช่อ ช่อดอกหนึ่งกว้างประมาณ 4-5 นิ้ว ลักษณะดอกย่อยคล้ายดอกมะลิซ้อนสีขาว บานเต็มที่ประมาณ 1 นิ้ว ดอกย่อยมีกลีบเลี้ยงสีม่วงแดงเป็นหลอดสั้น ปลายแยก 5-6 แฉก ดอกย่อยบานไม่พร้อมกันและบานนานหลายวัน มีกลิ่นหอมมากทั้งกลางวันและกลางคืน ออกดอกตลอดปี
ส่วนที่ใช้ : ต้น ใบ และราก
สรรพคุณนางแย้ม
สรรพคุณของนางแย้ม รากช่วยบำรุงประสาท (ราก)
นางแย้ม สรรพคุณช่วยแก้ไข้ (ราก)
ช่วยลดความดันโลหิตสูง ด้วยการใช้รากและใบแห้งประมาณ 15-30 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก,ใบ)
ช่วยแก้หลอดลมอักเสบ ด้วยการใช้รากและใบแห้งประมาณ 15-30 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก,ใบ)
ช่วยรักษาลำไส้อักเสบ (ราก)
ลักษณะนางแย้มช่วยแก้ริดสีดวงทวาร ดากโผล่ ด้วยการใช้รากแห้งจำนวนพอสมควร ต้มกับน้ำแล้วนั่งแช่ในน้ำที่ต้มชั่วครู่ (ราก)
ช่วยขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะขุ่นเหลืองแดง โดยใช้รากต้มกับน้ำรับประทาน (ราก,ทั้งต้น)
ช่วยขับระดูขาวของสตรี ด้วยการใช้รากและใบแห้งประมาณ 15-30 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก,ใบ)
ช่วยแก้ไตพิการ โดยใช้รากต้มกับน้ำรับประทาน (ราก,ทั้งต้น)
ช่วยแก้ฝีภายใน โดยใช้รากต้มกับน้ำรับประทาน (ราก)
ต้นนางแย้ม สรรพคุณช่วยแก้พิษฝี (ทั้งต้น)
ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ผดผื่นคัน ด้วยการใช้ใบสดจำนวนพอสมควร ต้มกับน้ำใช้ชะล้างบริเวณที่เป็น (ใบ)
รากใช้ฝนกับน้ำปูนใสใช้ทารักษาเริม และงูสวัด (ราก)
ช่วยแก้อาการเหน็บชา ปวดขา ด้วยการใช้รากประมาณ 15-30 กรัม ใช้ตุ๋นกับไก่ รับประทานติดต่อกัน 2-3 วัน (ราก)
ช่วยแก้เหน็บชาที่มีอาการช้ำบวม ด้วยการใช้รากแห้งประมาณ 30-60 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก)
ช่วยแก้อาการปวดข้อ และปวดเอว ด้วยการใช้รากแห้งประมาณ 30-60 กรัม นำมาต้มกับน้ำดื่ม (ราก,ทั้งต้น)
ใบใช้ประคบช่วยรักษาไขข้ออักเสบได้ (ใบ)
ช่วยแก้อาการกระดูกสันหลังอักเสบเรื้อรัง (ราก,ทั้งต้น)
ข้อควรรู้ ! : สำหรับบางราย ใบของนางแย้มอาจจะทำให้เกิดอาการระคายเคืองได้
ตำรับยา และวิธีใช้
- เหน็บชา ปวดขา
ใช้ราก 15-30 กรัม ตุ๋นกับไก่ รับประทานติดต่อกัน 2-3 วัน - ปวดเอวปวดข้อ เหน็บชาที่มีอาการบวมช้ำ
ใช้รากแห้ง 30-60 กรัม ต้มน้ำดื่ม - ขับระดูขาว ลดความดันโลหิตสูง แห้หลอดลมอักเสบ
ใช้ราก และใบแห้ง 15-30 กรัม ต้มน้ำดื่ม - ริดสีดวงทวาร ดากโผล่
ใช้รากแห้งจำนวนพอควร ต้มน้ำ แล้วนั่งแช่ในน้ำนั้นชั่วครู่ - โรคผิวหนัง ผื่นคัน เริม
ใช้ใบสด จำนวนพอควร ต้มน้ำชะล้างบริเวณที่เป็น
ประโยชน์ของนางแย้ม
ประโยชน์นางแย้ม นิยมปลูกไว้เป็นไม้ประดับ เพื่อความสวยงาม อีกทั้งดอกยังมีกลิ่นหอมทั้งกลางวันและกลางคืน และสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี
ชาวไทยสมัยก่อนนิยมนำดอกนางแย้มไปใช้เป็นเครื่องบูชาพระ
แหล่งอ้างอิง : เว็บไซต์สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, ฝ่ายปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย(วว.), รายการสาระความรู้ทางการเกษตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตหาดใหญ่, มูลนิธิหมอชาวบ้าน (เดชา ศิริภัทร)
สารเคมีที่พบ : มี Flavonoid glycoside, phenol, saponin และ Tannin
