ชื่อวิทยาศาสตร์ : Crateva adansonii DC. subsp. trifoliata (Roxb.) Jacobs
ชื่อสามัญ : Sacred Barnar, Caper Tree
วงศ์ : Capparaceae
ชื่ออื่น : ผักกุ่ม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้นขนาดกลาง สูง 6-10 ม. ใบประกอบแบบนิ้วมือ มีใบย่อย 3 ใบ ก้านใบประกอบยาว 7-9 ซม. ใบย่อยรูปรีหรือรูปไข่ กว้าง 4-6 ซม. ยาว 7.5-11 ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนแหลมหรือสอบแคบ ขอบเรียบ ใบย่อยที่อยู่ด้านข้างโคนใบเบี้ยว แผ่นใบค่อนข้างหนา เส้นแขนงใบข้างละ 4-5 เส้น ก้านใบย่อยยาว 4-5 มม. ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกตามง่ามใบใกล้ปลายยอด ก้านดอกยาว 3-7 ซม. กลีบเลี้ยงรูปรี กว้าง 2-3 มม. ยาว 4-5 มม. เมื่อแห้งมักเป็นสีส้ม กลีบดอกสีขาวอมเขียวแล้วค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีเหลืองหรือชมพูอ่อน รูปรี กว้าง 0.8-1.5 ซม. ยาว 1.2-1.8 ซม. โคนกลีบเป็นเส้นคล้ายก้าน ยาว 3-7 มม. เกสรเพศผู้สีม่วง มี 15-22 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 4 ซม. ก้านชูเกสรเพศเมียยาวประมาณ 5 ซม. รังไข่ค่อนข้างกลมหรือรี มี 1 ช่อง ผลกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 2-3.5 ซม. เปลือกมีจุดแต้มสีน้ำตาลอมแดง เมื่อแก่เปลือกเรียบ ก้านผลกว้าง 2-4 มม. ยาว 5-13 ซม. เมล็ดรูปคล้ายเกือกม้าหรือรูปไต กว้างประมาณ 2 มม. ยาวประมาณ 6 มม. ผิวเรียบ
สรรพคุณ :
ใบ – ขับลม ฆ่าแม่พยาธิ เช่น พวกตะมอย และทาแก้เกลื้อนกลาก
เปลือก – ร้อน ขับลม แก้นิ่ง แก้ปวดท้อง ลงท้อง คุมธาตุ
กระพี้ – ทำให้ขี้หูแห้งออกมา
แก่น – แก้ริดสีดวง ผอม เหลือง
ราก – แก้มานกษัย อันเกิดแต่กองลม
เปลือก – ใช้ทาภายนอก แก้โรคผิวหนัง
สรรพคุณของกุ่มบก
- สรรพคุณสมุนไพรกุ่มบก ราก นำมาแช่น้ำ ใช้ทำเป็นยาช่วยบำรุงธาตุในร่างกาย (ราก)
- รากกุ่มบก สรรพคุณช่วยแก้มานกษัย อันเกิดแต่กองลม (ราก)
- เปลือกต้นมีรสร้อน สรรพคุณช่วยคุมธาตุในร่างกาย (เปลือกต้น)
- ช่วยบำรุงธาตุไฟในร่างกาย (เปลือกต้น)
- เปลือกต้น ใช้เป็นยาระงับประสาทและยาบำรุง (เปลือกต้น)
- ใบต้มน้ำดื่ม สรรพคุณช่วยบำรุงหัวใจ (ใบ,เปลือกต้น)
- ช่วยบำรุงเลือดในร่างกาย (แก่น)
- ดอกและยอดอ่อนนำมาดอง ใช้รับประทานเป็นผักจิ้มน้ำพริก ช่วยทำให้เจริญอาหาร (ดอก,ใบ,เปลือกต้น)
- ช่วยแก้ไข้ตัวร้อน (ใบ,ดอก,เปลือกต้น)
- กุ่มบก สรรพคุณของใบช่วยขับเหงื่อ (ใบ)
- ใบกุ่มบก ใช้แช่หรือดองกับน้ำกินช่วยแก้ลม (ใบ)
- กระพี้กุ่มบก ช่วยทำให้ขี้แห้งออกมา (กระพี้)
- ช่วยแก้อาการคลื่นไส้อาเจียน (เปลอกต้น)
- ช่วยแก้อาการสะอึก (เปลือกต้น)
- สรรพคุณกุ่มบก ดอกช่วยแก้อาการเจ็บคอ (ดอก)
- ช่วยขับลมในลำไส้ (ใบ,เปลือกต้น)
- ผลกุ่ม สรรพคุณใช้เป็นยาแก้อาการท้องผูกได้ (ผล)**
- กระตุ้นลำไส้ช่วยในการย่อยอาหาร (เปลือกต้น)
- ใช้เป็นยาระบาย (เปลือกต้น)**
- เปลือกกุ่มบก สรรพคุณช่วยแก้อาการปวดท้อง อาการปวดมวนท้อง แก้ลงท้อง (เปลือกต้น)
- ช่วยขับพยาธิ ฆ่าแม่พยาธิ เช่น พวกตะมอย (ใบ)
- แก่นกุ่มบก สรรพคุณช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร (แก่น)
- ช่วยในการขับปัสสาวะ รักษาโรคนิ่ว (เปลือกต้น)**
- ช่วยแก้โรคนิ่ว ขับนิ่ว (เปลือกต้น,แก่น)
- ช่วยขับน้ำดี (เปลือกต้น)
- ช่วยขับน้ำเหลือง (เปลือกต้น)**
- แก่นกุ่มบก สรรพคุณช่วยแก้ริดสีดวงทวารผอมเหลือง (แก่น)
- ช่วยแก้อาการบวม (เปลือกต้น)
- เปลือกกุ่มบก ใช้เป็นยาทาภายนอก สรรพคุณช่วยแก้โรคผิวหนัง (เปลือกต้น,ใบ)
- ใบกุ่มบก นำมาตำใช้ทาแก้กลากเกลื้อน (ใบ)
- รากกุ่มบก นำมาใช้ขับหนองได้ (ราก)
- ใบและเปลือกราก สามารถนำมาใช้ทาถูนวดเพื่อให้เลือดมาเลี้ยงบริเวณนั้นมากๆ ได้ (ใบ,เปลือกราก)
- เปลือกต้น นำมาใช้ในขณะที่ถูกงูกัด สามารถช่วยลดพิษของงูได้ (เปลือกต้น)**
- ใช้นำไปลนไฟให้ร้อน เอามาใช้ปิดหู จะช่วยบรรเทาอาการปวด อาการปวดศีรษะและโรคบิดได้ (ใบ)**
**ข้อมูลจากเว็บไซต์สมุนไพรดอทคอม ซึ่งแตกต่างจากข้อมูลจากหน่วยงานอื่นๆ และยังไม่มีแหล่งอ้างอิงชัดเจน
